Agressie en intimidatie als werkrisico: 3 op de 10 medewerkers bij de overheid getroffen

Inwoners met een kort lontje. Beledigingen, bedreigingen en verbale agressie. Het werk van bestuurders en ambtenaren in gemeenten, provincies en waterschappen staat onder druk. Uit de nieuwe Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 (uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) blijkt dat agressie tegen overheidsmedewerkers steeds meer op de persoon gericht is en een structureel probleem vormt. Bij politieke ambtsdragers is er de afgelopen 10 jaar zelfs een duidelijke trend te zien: agressie neemt in alle vormen toe. Dat vraagt om actie.

Cijfers die schreeuwen om verandering

Bijna 3 op de 10 overheidsmedewerkers die werken met burgers kregen het afgelopen jaar te maken met agressie of intimidatie. In de maatschappelijke en publieke dienstverlening ligt dat aantal zelfs nog hoger: 62%. Bij medewerkers van de buitendienst gaat het om 43%.

28% ervaarde verbale agressie zoals schelden of discriminerende opmerkingen
16% werd bedreigd of geïntimideerd
2% maakte fysieke agressie mee, zoals duwen of slaan

Ook politieke ambtsdragers, waaronder volksvertegenwoordigers en bestuurders, bleven niet gespaard. 45% kreeg te maken met vormen van agressie, vaak ging dit om verbale agressie (41%). Vooral voorzitters van het dagelijks bestuur (66%) en burgemeesters en wethouders werden getroffen. Eén op de drie noemde het laatste incident zelfs (zeer) ernstig.

Acht op de tien slachtoffers kregen niet één, maar meerdere keren te maken met agressie of intimidatie. 86% van de medewerkers en 81% van de ambtsdragers werd meerdere keren getroffen. Vrouwelijke medewerkers werden bovendien vaker geraakt (31%) dan hun mannelijke collega’s (24%). Dit geldt ook voor ambtsdragers: 55% van de vrouwelijke volksvertegenwoordigers ervaarde agressie, tegenover 37% van de mannelijke ambtsdragers.

Agressie in publieke dienstverlening heeft een prijs

Agressie op het werk raakt mensen. In hun vak én in hun privéleven. Vaak werken mensen in de publieke dienstverlening om anderen te helpen en om in contact te zijn met inwoners. Agressie of intimidatie heeft vaak dan ook veel impact op medewerkers. En dat is te zien aan de cijfers:

60% van de medewerkers en 65% van de politieke ambtsdragers ervaart negatieve gevolgen zoals minder werkplezier, de manier waarop ze hun werk doen of mentale klachten
1 op de 10 overweegt te stoppen met het werk
21% van de medewerkers en 7% van de politieke ambtsdragers zegt dat het risico op agressie invloed heeft op de beslissingen die zij nemen

Dat is zorgwekkend. Want publieke dienstverlening draait juist om vertrouwen, toegankelijkheid en respect. Veiligheid en integriteit zijn essentieel voor medewerkers om hun publieke taak goed te kunnen vervullen. Zonder een veilige werkomgeving kunnen ambtenaren hun werk niet naar behoren uitvoeren, wat direct invloed heeft op de ambtelijke integriteit en het vertrouwen van de burger.

Agressie en intimidatie hoort niet bij je overheidsfunctie

Veel ambtenaren krijgen te maken met agressie. De meeste medewerkers bespreken een incident wel met een collega of leidinggevende (84%). Bij ambtsdragers was dit 6 op de 10 (66%). Maar een officiële melding maken? Dat gebeurt bij medewerkers bij slechts de helft. Bij ambtsdragers ligt dat aantal nog lager: 44% meldt een incident formeel. Waarom ze het niet melden? Omdat het ‘erbij hoort’. Of omdat het ‘niet ernstig genoeg’ zou zijn. Maar: agressie en intimidatie horen nooit bij je functie. En het is niet iets dat je hoeft te accepteren. Wél kun je ermee leren omgaan.

Bescherm medewerkers in de publieke sector

Veilig werken in de publieke sector vraagt om meer dan alleen beleid. Het vraagt om vaardigheden. Om medewerkers die weten hoe ze moeten reageren. Niet pas als het al geëscaleerd is, maar daarvoor. Die agressie vroeg leren herkennen. En die weten hoe ze de-escalerend kunnen handelen, ook als het op henzelf gericht is. Uit het onderzoek blijkt dat maar de helft van de ondervraagde overheidsmedewerkers vindt dat ze voldoende trainingen hebben gehad over hoe om te gaan met agressie en intimidatie. Bij politieke ambtsdragers is dat slechts 42%. Daar ligt dus een grote kans om veiligheid te vergroten.

Wat kun je doen tegen agressie op het werk?

Je kunt medewerkers goed voorbereiden op agressie en intimidatie. Dat zorgt ervoor dat ze steviger en met meer vertrouwen in hun schoenen staan, beter weten hoe te handelen en dat incidenten zelfs kunnen worden voorkomen. Een paar tips:

Zorg voor structurele training in omgaan met ongewenst gedrag
Laat medewerkers oefenen met realistische scenario's
Bespreek incidenten actief, en maak melden laagdrempelig

Basistraining omgaan met agressie: veilig werken in de publieke sector

Wil je medewerkers leren omgaan met agressie, intimidatie en andere vormen van ongewenst gedrag? Onze Basistraining omgaan met agressie en ander ongewenst gedrag is zeer geschikt voor de publieke sector. In deze training leren medewerkers:

Vormen van agressie herkennen (zoals frustratie-agressie of doelgerichte agressie)
Effectief reageren en de-escalerend communiceren, mét behoud van de relatie
Grenzen stellen en professioneel blijven onder druk
Ervaringen uitwisselen en oefenen met een trainingsacteur

Meer informatie over ons aanbod voor gemeenten vind je op de pagina: Sociale veiligheid voor gemeenten. De trainingen zijn praktisch, direct toepasbaar en beschikbaar voor individuele deelnemers én incompany voor teams.

Veilig werken bij de overheid

Agressie tegen ambtenaren en overheidsmedewerkers is geen incident meer. Het is structureel, persoonlijk en raakt het hart van de publieke dienstverlening. Door te investeren in training, bewustwording en open gesprek, werk je aan een veilige werkomgeving waarin medewerkers zich gesteund voelen. Benieuwd naar het hele onderzoek en alle cijfers? Dat vind je hier.

Wil je advies over de aanpak van agressie op de werkvloer? Of samen met ons een passende training neerzetten voor je medewerkers? Neem contact op met Veiligheidstrainingen.nl. Samen zorgen we voor veiligheid in de publieke sector.

Adviesgesprek aanvragen

Vrijblijvende offerte

Bron:
Rijksoverheid (2024). Monitor Integriteit en Veiligheid 2024: Deel 2 - Agressie en intimidatie

Lees meer

Sociale veiligheid op de werkvloer: wat ons onderzoek van 2025 laat zien
Een veilige werkvloer is niet alleen een wettelijke verplichting onder de Arbowet, maar ook cruciaal voor het welzijn en de motivatie van medewerkers. Sociale veiligheid betekent dat iedereen zich gerespecteerd en beschermd voelt, vrij van intimidatie, discriminatie, pesten of andere vormen van ongewenst gedrag. Wanneer die veiligheid ontbreekt, kunnen de gevolgen groot zijn: stress, minder werkplezier en zelfs lichamelijke klachten.
Campagne Denk vooruit! Dit zijn de learnings van EO-programma Black-out
In Nederland zijn we gewend dat stroom, water en internet altijd beschikbaar zijn, maar tijdens een noodsituatie kan dit plotseling wegvallen en kan het even duren voordat hulpdiensten ter plaatse zijn. Daarom is het belangrijk dat iedereen, van overheid tot bewoners, weet hoe je je kunt voorbereiden op onverwachte uitval. Op 17 november vond de landelijke actiedag Nederland valt uit! plaats, onderdeel van de nieuwe campagne Denk vooruit, waarbij Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), de Rijksoverheid en andere organisaties aandacht vragen voor het belang van voorbereid zijn.
Nieuw bij elke training: het Veiligheidstrainingen.nl notitieboek
Welke training je bij Veiligheidstrainingen.nl ook volgt, ons doel is natuurlijk om jou waardevolle kennis en vaardigheden aan te leren waar je in de praktijk ook écht wat mee kan. Of het nu gaat om het omgaan met ongewenst gedrag, het ontmoedigen van een winkeldief of ingrijpen tijdens een bedrijfscrisis. Om jouw leerproces nog meer te ondersteunen, hebben we nu iets nieuws! Vanaf november ontvang je bij elke cursus een Veiligheidstrainingen.nl notitieboek. En dat is niet een standaard notitieboek met lijntjes.
Nieuwe en vernieuwde trainingen: Leer omgaan met én voorkom ongewenst gedrag.
Het is september en dat betekent dat wij nieuwe en vernieuwde cursussen lanceren. Ons trainingsaanbod voor preventie en het omgaan met ongewenst gedrag breiden we uit met twee gloednieuwe trainingen. Zo sluiten we nog beter aan op de behoeften van onze cursisten. Daarnaast heeft onze instructeursopleiding Omgaan met Agressie en Ongewenst gedrag een flinke update gekregen. In dit nieuwsbericht lees je in een notendop wat er nieuw is en is veranderd.
Grijs gebied op de werkvloer: Dit vindt Nederland écht ongepast
Hoe ver mag je gaan op de werkvloer? Wanneer is een grap nog grappig en wanneer wordt het ongemakkelijk? We vroegen ruim 1.500 Nederlanders hoe zij vijftien werksituaties beoordelen en de resultaten laten zien dat grenzen lang niet zo duidelijk zijn als we denken.

Voor de één is een knuffel een warm gebaar, voor de ander voelt het ongemakkelijk. Hetzelfde geldt voor koosnaampjes, opmerkingen over uiterlijk of informeel afspreken buiten werktijd. En juist in die verschillen schuilt het spanningsveld: wat jij als onschuldig ervaart, kan voor een ander grensoverschrijdend gedrag zijn.
Veiligheidstrainingen.nl wint HR Changemaker Award 2025 in de categorie ‘Leren & Ontwikkelen'
Tijdens het jaarlijkse HR in Motion-event in de Jaarbeurs Utrecht heeft Veiligheidstrainingen.nl de HR Changemaker Award 2025 gewonnen in de categorie Leren & Ontwikkelen.
NEA 2024: ongewenst gedrag op het werk blijft hardnekkig probleem
“Als jij me nú niet helpt, weet ik je te vinden.” Zomaar een uitspraak waar een medewerker in de zorg, de overheid of het onderwijs mee geconfronteerd kan worden. Ongewenst gedrag, van intimidatie tot pesten en agressie, komt nog altijd veel voor op de Nederlandse werkvloer. Dat blijkt opnieuw uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2024 van TNO en CBS, die zij uitvoerden in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en publiceerden in mei 2025. De enquête werd ingevuld door bijna 65.000 werknemers. De cijfers? Die zijn alarmerend constant. Én hoog. Tijd voor actie.
Onderzoek ervaringen van cursisten na deelname cursus Omgaan met ongewenst gedrag
Om meer inzicht te krijgen in ongewenst gedrag op de werkvloer, hebben wij een onderzoek uitgevoerd onder onze cursisten. We willen beter begrijpen waarom zij de training volgen, uit welke sectoren zij komen, welke vormen van ongewenst gedrag zij ervaren en hoe vaak dit voorkomt. Daarnaast onderzoeken we hoe onze training wordt ervaren en of de geleerde technieken daadwerkelijk toepasbaar en effectief zijn in de praktijk. Zo kunnen wij onze dienstverlening blijven verbeteren.
BHV opfrisweken bij BHV.NL
BHV.NL doopt de zomermaanden om tot BHV opfrisweken. Heel juli en augustus staan in het teken van het opfrissen van kennis en vaardigheden.