Sociale veiligheid op de werkvloer: wat ons onderzoek van 2025 laat zien

Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft van de respondenten (46%) in de afgelopen 12 maanden ongewenst gedrag op de werkvloer heeft meegemaakt. Het merendeel van deze gevallen betreft vrouwen: 75% van de slachtoffers is vrouw, tegenover 22% man. 

“Drie mannelijke collega’s hebben in de afgelopen 12 maanden seksueel getinte opmerkingen gemaakt over mijn uiterlijk of toenadering gezocht in fysiek contact. Ik kreeg ook ongepaste berichten via werkgerelateerde kanalen.” 

Hoewel ongewenst gedrag in vrijwel alle sectoren voorkomt, zien we iets hogere percentages in de zakelijke dienstverlening, de overheid en de zorg. Andere sectoren zoals onderwijs, industrie en retail laten ook hogere percentages zien.  

Leeftijd speelt eveneens een rol. De grootste groep die ongewenst gedrag op de werkvloer meemaakt bestaat uit vrouwen van 25 tot 35 jaar, goed voor 38%. Maar ook oudere werknemers worden niet gespaard: 45-54 jaar en 55-64 jaar zitten beide rond de 23%, terwijl de jongste groep (18-24 jaar) 3% uitmaakt. 

“Ik krijg vaak te horen of ik bepaalde taken wel kan uitvoeren, omdat ik vaak de enige vrouw ben.”

De survey laat zien dat ongewenst gedrag zich op diverse manieren uit: verbale agressie, pesten, seksuele intimidatie, fysieke agressie en discriminatie. De meest voorkomende vorm is verbale agressie (24%), gevolgd door pesten (23%) en seksuele intimidatie (19%). Ook intimidatie en discriminatie komen vaak voor. 

“Tijdens een seminar merkte een collega op: ‘Wow, dat had ik niet verwacht, maar jij bent best wel slim.’” 

“Een collega zei onder een open trap: ‘Als ik hier onder blijf staan, kan ik mooi onder je rokje kijken.’” 

“Mijn zwangerschapsverlof werd als vakantie gezien en bespot” 

Wie ongewenst gedrag vertoont, varieert. Het gebeurt het vaakst door collega’s (38%) en leidinggevenden (34%), maar ook klanten en bezoekers komen voor in de cijfers. In 70% van de gevallen gaat het om mannen, waarbij zowel man-naar-man als man-naar-vrouw hoog is (71% en 73%). 

Medewerkers reageren op verschillende manieren op ongewenst gedrag. Bijna één derde van de respondenten gaf direct aan dat het gedrag ongewenst was, terwijl 24% niet goed wist hoe te reageren. Ongeveer 20% probeerde de situatie te ontwijken of luchtig te houden, en 10% reageerde boos of emotioneel. Een klein deel vroeg hulp aan een collega of nam fysieke afstand. 

“Ik probeerde het gesprek een andere richting op te sturen om de situatie luchtig te houden, maar het voelde alsof ik constant op mijn hoede moest zijn.” 

Slechts 15% meldde het gedrag bij HR, een leidinggevende of een meldpunt, terwijl 22% het informeel besprak met collega’s, vrienden of familie.  

De impact van ongewenst gedrag is groot. Bijna een kwart van de respondenten geeft aan minder werkplezier of motivatie te ervaren, terwijl 21% voorzichtiger is in hoe zij zich uitspreken. Stress, angst en fysieke klachten zoals slaap- of eetproblemen komen eveneens voor. 

“Jarenlang minachtend behandeld worden door collega’s (ogen rollen, zuchten, plagen) heeft me onzeker gemaakt en veel stress gegeven,”  

Voor sommigen leidt het tot de overweging om ontslag te nemen of daadwerkelijk te vertrekken bij hun werkgever (14%). 

Hoewel 79% van de respondenten aangeeft ongewenst gedrag goed te kunnen herkennen, zijn er ook nuances. Anderen geven aan dat het lastig kan zijn omdat gedrag subtiel begint, door taalbarrières wordt verstoord of omdat niet iedereen dezelfde grenzen heeft. 

“Het begint vriendelijk, maar sluipt er langzaam in.” 

“Ik weet niet altijd hoe iemand iets bedoelt. Soms voelt het pas later als grensoverschrijdend.” 

Organisaties hebben een belangrijke rol in het voorkomen van ongewenst gedrag. Slechts 30% van de respondenten geeft aan dat hun werkgever actief bezig is met een gedragscode of aanpak, 19% hoort er niks over, 17% weet het niet en 23% zegt dat er geen aanpak is.  

Het onderzoek laat duidelijk zien dat ongewenst gedrag op de werkvloer nog steeds veel voorkomt en ingrijpende gevolgen heeft. Het benadrukt dat organisaties een wettelijke én maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben om dit gedrag actief tegen te gaan. 

Om ongewenst gedrag op de werkvloer te voorkomen en aan te pakken, biedt Veiligheidstrainingen.nl praktijkgerichte trainingen aan. De cursus Omgaan met ongewenst gedrag helpt medewerkers herkennen wanneer gedrag grensoverschrijdend is, hoe zij hierop kunnen reageren en hoe ze hun eigen grenzen kunnen bewaken. Bij deze training krijgen medewerkers concrete handvatten om een veilige werkvloer actief te ondersteunen. Ze leren niet alleen hun eigen grenzen te stellen, maar ook een omgeving te creëren waarin collega’s zich veilig, gehoord en gerespecteerd voelen. 

Bij Veiligheidstrainingen.nl geloven we dat sociale veiligheid op de werkvloer begint bij bewustwording, kennis en oefenen. Met onze trainingen zetten organisaties een belangrijke stap richting een gezonde en veilige werkcultuur.