Zo doen docenten dat: omgaan met de korte lontjes in de klas

Leerlingen die schelden, intimideren of zelfs fysiek geweld gebruiken tegen hun leraar: ruim een kwart van de middelbare schooldocenten heeft het afgelopen jaar te maken gehad met agressie in de klas. Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau DUO onder meer dan duizend docenten. Misschien valt er wat af te dingen op dat aantal, want de respons was klein, maar of de cijfers nu helemaal kloppen of niet, over één ding twijfelt niemand: agressief en ander ongewenst gedrag tegen docenten neemt toe. Daarom is het belangrijk dat docenten de diverse vormen van argessie leren herkennen en hiernaar te handelen in een training ongewenst gedrag in het onderwijs.

Onderzoek onder docenten

In een 34 pagina’s tellend rapport, Sociale veiligheid van docenten, schetst DUO een actueel beeld van de sociale (on)veiligheid van docenten tijdens de les. De opvallendste conclusies uit dit onderzoek:

Ruim een kwart van de middelbare schooldocenten heeft het afgelopen jaar te maken gehad met leerlingen die schelden, bedreigen of zelfs fysiek geweld tegen hun leraar gebruiken.
Docenten beoordelen hun sociale veiligheid met een 7,8. In 2015 was dat 8,6.
Bijna 25% van de docenten geeft aan zich minder veilig te voelen dan drie jaar geleden.
10% van de docenten beoordeelt zijn eigen veiligheid met een onvoldoende.
Van alle ondervraagde docenten zegt 23% te zijn geconfronteerd met ongewenst gedrag van collega’s of leidinggevenden.

Meer weten?
Marianne Nillesen - de Lange
Branchemanager Onderwijs
E.: M.Nillesen-DeLange@bhv.nl
T.: 06 22 744 865

Individueel te volgen:

Klassikale training omgaan met ongewenst gedrag

Houd ook in het gesprek met ouders de regie
Agressie wordt vaak al een stuk minder als mensen zich gehoord voelen. Echt luisteren is daarvoor essentieel. Luisteren is heel iets anders dan niet praten. Echt luisteren vraagt om open lichaamstaal: niet met je armen over elkaar, niet tegenover de ander gaan zitten maar in een hoek ernaast. Ga rustig zitten, blijf niet staan met je handen in je zij, blijf kalm en adem rustig. Let ook op wat je zegt: moedig aan, vat samen, reflecteer op je gevoel, beschuldig niet, trek de woorden van de ander niet in twijfel, geef niet je eigen mening. Geef je grens aan: zeg rustig en kalm wat je wil, geef eventueel een keuze en begin dan bij de positieve variant.

Onderzoek onder leerlingen

Naar aanleiding van dit onderzoek van DUO ging NOS Stories via Instagram in gesprek met bijna 10.000 scholieren. Ongeveer 50% van hen maakt(e) wel eens mee dat leraren worden uitgescholden. Honderden geven toe zelf ook wel eens een docent uit te schelden, bijvoorbeeld omdat ze eruit worden gestuurd. Of omdat de docent leerlingen dom noemt, of racistische opmerkingen maakt.
Hoe er met scheldende leerlingen en agressie in de klas wordt omgegaan, verschilt per school en soms zelfs per docent. Ze worden de les uitgestuurd, moeten nablijven of worden geschorst. Maar tegelijkertijd laten honderden scholieren weten dat het uitschelden van een leraar op hun school helemaal geen gevolgen heeft.

‘Onze klas was boos, omdat we vonden dat een jongen racistisch werd behandeld,’ vertelt Bram, die inmiddels van school af is. ‘Eerst werden er pennen gegooid naar de leraar, uiteindelijk ook stoelen en tafels. Ik deed het ook. De leraar moest op een brancard naar het ziekenhuis. Sommige docenten durfden daarna niet meer naar school te komen.’

‘Vrouwelijke docenten worden bij ons op school slet of hoer genoemd als iets niet gaat zoals iemand zou willen,’ vertelt een leerling die anoniem wil blijven. ‘Ze doen alsof ze het niet horen.’

Wat kan een docent doen?

Het is voor docenten niet makkelijk om in dit soort lastige situaties gepast te reageren. Ze voelen zich door agressie op school vaak onmachtig en onveilig, en dat heeft invloed op hun functioneren. Daarom is het belangrijk die onmacht om te buigen in weerbaarheid. Alleen als je je rustig en zelfverzekerd voelt in confrontatie met agressie, kun je gepast reageren.

Laat zien dat jij de baas bent
In de klas ben jij de baas. Handel daar dus naar. Ken je eigen grenzen en weet welke regels voor jou belangrijk zijn. Als je met de klas hebt besproken wat je wel en wat je niet tolereert, wees daar dan consequent in. Leerlingen testen je vaak uit. Geef rustig maar duidelijk je grenzen aan, en gebruik nooit dreigementen die je niet kunt of wilt waarmaken.
Let op je lichaamstaal
60% van de communicatie verloopt via lichaamstaal. Zorg er dus voor dat je woorden in overeenstemming zijn met je lichaamstaal. Ga stevig staan, met je voeten iets uit elkaar, schouders naar achteren, hoofd omhoog en geef je stem wat meer kracht en volume. Zo zie je er ook uit als de baas. Als je lichaam uitzendt dat je de leiding hebt, komt de rest makkelijker.

Het is vooral belangrijk dat je als leraar aanvoelt of je persoonlijk aangevallen wordt of dat een uitbarsting het gevolg is van iets anders, bijvoorbeeld een heftige thuissituatie. Wat zeker nodig is, zijn duidelijke afspraken binnen de school over wat wel en niet getolereerd wordt. Onnodig te zeggen dat je als docent die regels en grenzen consequent moet hanteren. Dat geldt ook voor veeleisende, dwingende of manipulerende ouders.
Ook bij hen geef je heel duidelijk je grens aan. Geef hun de keuze geven: dit wel, dat niet. En maak daar afspraken over. Die duidelijkheid is beter voor iedereen, dus ook voor de leerling. En last but not least: probeer goede relaties met je leerlingen op te bouwen.

Wat kan de school doen?

Monitor de veiligheid
De wet Veiligheid op school verplicht scholen de veiligheidsbeleving te monitoren. Voelt iedereen zich gezien en gehoord? Voelen leerlingen zich veilig? Als je dat goed monitort en je pakt de ontwikkelpunten aan, verklein je de kans op agressief gedrag.

Stel heldere (gedrags)regels en kaders vast
Wat tolereer je wel en wat niet? Zorg voor duidelijke gedragsregels. Zowel op klassenniveau als schoolbreed. Wees duidelijk over sanctiemaatregelen. En zorg dat alle betrokkenen - personeel, leerlingen en ouders – de regels kennen.
Zorg voor een aanspreekpunt
De vertrouwenspersoon op school is het aanspreekpunt bij ongewenst gedrag, dus ook bij agressie. Neem in de schoolgids de verplichte paragraaf over Klachtrecht op zodat ouders en leerlingen weten waar ze terecht kunnen met hun klachten.
Bouw aan een netwerk, intern en extern
Zorg ervoor dat op school iedereen weet wat ze moeten doen bij agressie op school en bij wie ze hulp kunnen vragen. Zorg ook dat het netwerk rondom de school op orde is en vastgelegd in een convenant (afspraken over verantwoordelijkheden tussen politie, scholen, gemeente en OM).

Hoe kan Veiligheidstrainingen.nl jou ondersteunen?

Onze docenten zijn ervaringsdeskundigen die precies weten wat er speelt in de onderwijsbranche. Samen zorgen we ervoor dat jouw medewerkers op een veilige en respectvolle manier met leerlingen omgaan die ongewenst gedrag vertonen.

Dit doen wij door middel van diverse trainingen. Zo leren docenten tijdens de training Ongewenst Gedrag in het onderwijs de diverse vormen van agressie te herkennen en hiernaar te handelen. Door gesprekstechnieken te trainen krijg je grip op gesprekken, leer je deze gesprekken te beïnvloeden en verandering teweeg te brengen. Daarnaast adviseren en begeleiden we de organisatie bij het opstellen, het aanspreken op en het navolgen van de regels en procedures van de organisatie.

Bronnen:
NOS, Fontys, School en Veiligheid, AOB

Meer weten?

Al onze trainingen stemmen we af op de specifieke wensen en behoeften van jouw organisatie. Ligt de behoefte vooral op het vlak van preventie of juist op acuut handelen? Of is er vooral training op het vlak van nazorg nodig? Samen bepalen we wat nodig is om te zorgen voor veilige(re) omgeving voor leerlingen en docenten.

Vrijblijvende offerte aanvragen

Vrijblijvend advies aanvragen

Lees meer

De meerwaarde van oefenen met een trainingsacteur tijdens een cursus
In veel beroepen krijgen mensen te maken met (seksueel)grensoverschrijdend gedrag, ongewenst gedrag of agressie. Van zorgprofessionals en receptionisten tot klantenservicemedewerkers of onderwijzers. Het volgen van een training kan helpen om te leren hiermee om te gaan. De impact van zo’n training is nog groter met de inzet van een professionele trainingsacteur. Maar waarom is dat nou zo waardevol? Wij leggen het je uit!
25 voorbeelden van een crisis
Een crisis is een ernstige verstoring van de bedrijfscontinuïteit, die vaak onverwachts optreedt. De crisis kan het vermogen van een organisatie om normaal te functioneren, ernstig in gevaar brengen. Deze verstoringen kunnen voorkomen bij zowel kleine als grote organisaties, en kunnen uiteenlopen van financiële tegenslagen en cyberaanvallen tot natuurrampen en PR-schandalen. Elke sector wordt geconfronteerd met verschillende soorten uitdagingen en risico’s. Het vermogen van een bedrijf om adequaat te reageren op een crisis kan het verschil maken en de impact van een crisis beperken.
De integriteitsdriehoek: Een hulpmiddel tegen ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag, zoals agressie, seksuele intimidatie, discriminatie en pesten, is een uitdaging waar veel organisaties mee te maken hebben. Een van de manieren om dit gedrag te begrijpen en aan te pakken, is door gebruik te maken van de "integriteitsdriehoek". Dit model biedt handvatten om ongewenst gedrag te verminderen en te beheersen. In dit artikel bespreken we hoe de integriteitsdriehoek kan worden ingezet om ongewenst gedrag op de werkvloer tegen te gaan.
Waarom goed crisismanagement voor elke organisatie essentieel is
Het is voor zowel grote als kleine organisaties van cruciaal belang om voorbereid te zijn op situaties die de bedrijfscontinuïteit kunnen verstoren. Denk aan natuurrampen, cyberaanvallen, leveringsproblemen of schandalen. Er zijn allerlei verschillende voorbeelden van interne of externe gebeurtenissen die invloed hebben over de bedrijfsvoering. Zonder een geoefend Crisis Management Team (CMT) kan een organisatie ernstige schade oplopen of zelfs failliet gaan.
De impact van een crisis op een organisatie: Hier had je misschien nog niet aan gedacht
Elke organisatie, groot of klein, kan onverwachts geconfronteerd worden met een crisis. Of het nu gaat om een natuurramp, een cyberaanval, leveringsproblemen of een reputatieschade, de impact kan enorm zijn en de bedrijfscontinuïteit verstoren. Het begrijpen van deze gevolgen is belangrijk voor directies en managementteams, zodat de juiste maatregelen kunnen nemen. In dit artikelen leggen we uit wat de impact van een crisis kan zijn en waarom het essentieel is om je als organisatie goed voor te bereiden.
Gebeurtenissen die uit kunnen lopen op een crisis: bereid je voor met crisismanagement
Een crisis ontstaat vaak snel en onverwacht. Door risico’s in beeld te hebben en je als organisatie goed voor te bereiden op een mogelijke crisis, kan je organisatie een hoop ellende bespaard blijven. Dat geldt de kleine organisaties misschien nog wel meer dan voor de grote. Maar hoe bereid je de organisatie nu preventief voor op zo’n stressvolle situatie en met welke scenario’s moet je rekening houden? In dit artikel vertellen we je hoe crisismanagement jouw organisatie kan helpen. En geven we je een beeld van de verschillende soorten gebeurtenissen die kunnen uitmonden in een crisis.
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is een serieus en belangrijk onderwerp dat invloed heeft op de manier waarop we met elkaar omgaan.
Omgaan met agressie: De good cop - bad cop-methode
Agressie op de werkvloer blijft een groot probleem. Ongewenst gedrag komt van collega’s of de baas, maar vaker van buitenaf: zoals klanten, patiënten of leerlingen. Agressie komt het meest voor in de zorg: in 2023 kreeg maar liefst 61,2 procent van de medewerkers er daar mee te maken. Maar agressief gedrag komt in elke sector voor. Volgens het CBS krijgt 1 op de 3 medewerkers er mee te maken. Daarom is het belangrijk om een aanpak te vinden om ongewenste situaties te sussen, of nog beter, te voorkomen. In dit artikel lees je waarom ongewenst gedrag ontstaat, én beschrijven we een handige methode om het aan te pakken: de good cop – bad cop-methode.
Freeze, fight en flight in sociaal onveilige situaties
In veel bedrijven hebben prestaties en productiviteit meer prioriteit dan een sociaal veilige werkplek. En als het al over veiligheid gaat, dan ligt de nadruk vaak op fysiek onveilige situaties. Toch is het creëren van sociale veiligheid net zo belangrijk. 1 op de 5 werknemers voelt zich wel eens onveilig op de werkvloer. Door te leren hoe mensen instinctief kunnen reageren op sociaal onveilige situaties, kun je bepaald gedrag beter verklaren. Dit zijn natuurlijke, menselijke reacties op “gevaar”, en door begrip te tonen voor wat er in iemand omgaat kun je beter reageren. Bijvoorbeeld iemand te hulp schieten die bevriest, of escalatie voorkomen als iemand in de fight -reactie krijgt.