Microagressie op de werkvloer

 

Wat is microagressie?

Microagressie is een vorm van subtiele uitsluiting, belediging of ondermijning, vaak verpakt in goedbedoelde woorden of non-verbale signalen. Het zijn geen schreeuwende conflicten of openlijke beledigingen.

Wil je meer weten over de verschillende vormen van agressie, lees dan ons artikel 10 vormen van agressie op de werkvloer.

Microagressie bestaat uit kleine prikjes, opmerkingen of blikken die nét iets zeggen over wie je bent en vaak onbedoeld toch pijn doen.

Enkele voorbeelden uit de praktijk:

• “Wat spreek jij goed Nederlands.”
• “Jij bent wel heel gevoelig hè?”
• “Trek jij die kleding ook aan naar kantoor?”
• “Wat doe jij eigenlijk de hele dag?”
• “Je ziet er niet uit als een lesbienne.”
• “Wat knap dat je dit werk doet als jonge moeder.”

​Op het eerste gezicht lijken het misschien onschuldige uitspraken. Maar als je ze (of vergelijkbare varianten) regelmatig hoort, kunnen ze het gevoel geven dat je niet serieus genomen wordt, anders bent, of voortdurend iets moet bewijzen.
 

"Maar zo bedoel ik het toch niet?"

En precies dát maakt microagressie zo ingewikkeld. Sommige mensen bedoelen het niet verkeerd. Een opmerking komt voort uit nieuwsgierigheid, een onbewust stereotype of zelfs een poging tot vriendelijkheid.

Toch gaat het bij microagressie niet alleen om de intentie van de zender, maar vooral om de impact op de ontvanger. Wat jij als luchtig bedoeld hebt, kan voor de ander wéér een moment zijn waarop hij of zij zich moet verdedigen, uitleggen of inhouden. 

Het gaat dus niet om 'fout' of 'goed', maar om bewustwording. En om het lef om ook de kleine dingen bespreekbaar te maken, juist als ze vaker voorkomen. 
 

De kracht (en pijn) van herhaling

Wat microagressie zo schadelijk maakt, is het herhalende karakter. Eén opmerking schuif je misschien nog van je af. Maar als je keer op keer geconfronteerd wordt met dit soort kleine signalen, dan gaan ze wringen.

Je kunt er onzeker van worden. Twijfelen aan jezelf. Je anders voordoen dan je bent om maar 'niet moeilijk te doen'. En precies dat is waar sociale veiligheid onder druk komt te staan.

Microagressie is vaak nét niet grof genoeg om iemand er direct op aan te spreken. Maar als het structureel voorkomt in een team of organisatie, ondermijnt dit het werkplezier, de samenwerking en het zelfvertrouwen van medewerkers.
 

Hoe herken je microagressie?

Microagressie herken je aan het ongemak dat het oproept — bij degene die het ervaart én soms ook bij getuigen. Het zit vaak in:

• ‘Complimenten’ die verwijzen naar een stereotype (“Wat spreek jij goed Nederlands”).
• Persoonlijke opmerkingen die oordelen verpakken als vragen (“Trek jij die kleding ook aan naar kantoor?”).
• Impliciete aannames over rollen of identiteit (“Wat knap dat je dit doet als jonge moeder.”).
• Beoordelingen van iemands karakter (“Je bent wel héél gevoelig hè?”).
• Ongemakkelijke grappen, gevolgd door “Je snapt toch dat het een grapje was?"

​Microagressie is niet altijd makkelijk aan te wijzen. Juist daarom is het belangrijk om stil te staan bij je eigen reacties én om alert te zijn op de signalen van collega’s.
 

Wat kun je doen?

• Wees mild voor jezelf. Je bent niet ‘te gevoelig’. Je gevoel is terecht.
• Bespreek het met iemand die je vertrouwt. Het helpt om je ervaring te toetsen.
• Kies je moment. Je kunt een-op-een aangeven wat het met je deed, zonder strijd. Bijvoorbeeld: “Ik weet dat je het niet zo bedoelde, maar het raakte me.”​

• Sta open voor feedback. Probeer je niet meteen te verdedigen, maar luister.
• Toon bereidheid om te leren. Zeg bijvoorbeeld: “Dank je dat je dat aangeeft, ik had dat niet zo in de gaten.”
• Reflecteer. Wat bedoelde je echt? Waarom zei je het zo?

• Check bij de ander. Een simpele: “Gaat het?” kan al steun geven.
• Zet iets subtiels recht. Je kunt herhalen wat iemand zei, zonder oordeel, of het gesprek op een veilige manier terugleiden.
• Gebruik je positie. Zeker als leidinggevende kun je ruimte creëren voor bewustwording en herstel. Soms heeft (bedoelde) microagressie een onderliggend motief. 
   

Leren omgaan met ongewenst gedrag

Microagressie is één van de vele vormen van ongewenst gedrag die op het eerste gezicht klein lijken maar grote gevolgen kunnen hebben. Sociale veiligheid op de werkvloer is een basisvoorwaarde én een verplichting volgens de Arbowet, 

Onze training Omgaan met ongewenst gedrag helpt medewerkers en leidinggevenden om signalen te herkennen, situaties te bespreken en grenzen aan te geven, ook als het gaat om gedrag dat moeilijk te benoemen is.
 

Oefenen met een trainingsacteur

Wat onze aanpak krachtig maakt, is de inzet van een ervaren trainingsacteur. Daarmee kun je oefenen met realistische situaties die je in de praktijk misschien ontwijkt of juist opkropt. Hoe spreek je iemand aan op een opmerking zonder dat het escaleert? Wat doe je als je je onveilig voelt, maar niet goed weet wat je moet zeggen? In een veilige setting kun je oefenen, reflecteren en ervaren wat werkt voor jóu.