Wat is agressie en hoe kun je je ertegen wapenen?

Je kunt niet bepaald zeggen dat de lontjes van mensen in de afgelopen tijd langer zijn geworden. Het tegendeel is helaas wél waar. Het aantal gevallen van agressie en ongewenst gedrag neemt ook op de werkvloer sterk toe. Maar wat is agressie eigenlijk, en welke verschillende soorten zijn er? Dat vertellen we je in dit artikel.

Frustratie agressie

We onderscheiden drie soorten agressie. Allereerst frustratieagressie. Die is niet gericht op de persoon, maar op een situatie die niet of nauwelijks te beïnvloeden is. Allerlei zaken kunnen daar de oorzaak van zijn: een openstaande brug, iemand die je afsnijdt op de snelweg of een vertraagde trein.

Frustratieagressie wordt gekenmerkt door emoties die snel oplopen. Boosheid, woede, maar ook paniek. Die emotie wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een gebeurtenis waar de agressor geen invloed op heeft. Voor mensen die passief te maken hebben met deze vorm van agressie, is frustratieagressie onplezierig en onverwacht. Maar voor de agressor is het uiten van zijn ongenoegen op deze manier volstrekt logisch: het is een manier om stoom af te blazen.

Bekijk ons cursusaanbod:

Witteboordenagressie

Variant twee is witteboordenagressie. Dat is de meer onderhuidse agressie, die vaak in werksituaties voorkomt. Voorbeelden van deze agressievorm zijn er legio. Denk aan een leidinggevende die aan het begin van een beoordeling laat vallen dat het een zwaar gesprek gaat worden. Of net iets te hard ‘ongeschikt’ zeggen, wanneer er een collega in de buurt komt.

Witteboordenagressie is een vrij ongrijpbare vorm van agressie, maar het kan mensen erg aan het wankelen brengen. En laat dat nu precies het doel van de agressor zijn: jou laten twijfelen aan je capaciteiten, op een cynische en soms ronduit arrogante manier. Het is een vorm van manipulatie. Daarmee is het een buitengewoon gemene en listige vorm, ook al is dit type agressie niet-fysiek.

Grove instrumentele agressie

Tot slot hebben we nog de grove instrumentele agressie. Die is een stuk tastbaarder en makkelijker te herkennen dan de witterboordenagressie. Deze vorm is op de persoon en grof. Verbale agressie (uitschelden bijvoorbeeld), pesten, discriminatie, maar ook seksuele intimidatie vallen onder deze categorie. Het is een strafbare vorm van agressie. Het kan ook non-verbaal zijn: de vinger langs de hals halen op het moment dat iemand kijkt.

Grove instrumentele agressie is succesvol. Waarom? Omdat de agressor zijn doel ermee bereikt. De ontvangers of omstanders worden bang, blokkeren of kruipen in hun schulp. Daarmee krijgt de agressor zijn zin en dat is een groot probleem: het werkt agressie in de hand.

Trainingen

Volgens de Arbowet is de werkgever verplicht om een veilige werkomgeving te garanderen. Dat gaat dus een stuk verder dan zorgen voor een brandblusser of nooduitgang. Het sociale aspect is veel belangrijker. Daar besteden we ruimhartig aandacht aan in de trainingen, bijvoorbeeld in een weerbaarheidstraining. We leren deelnemers die een agressietraining volgen hoe ze ongewenst gedrag en agressie kunnen herkennen en hoe ze hiermee om kunnen gaan. Daardoor voelen ze zich veiliger en gaan ze beter presteren.

Meer weten of leren omgaan met agressie?

Nu dat we antwoord hebben gekregen op de vraag "wat is agressie?" en de drie verschillende soorten hebben toegelicht, wil je wellicht een training volgen. Een brede training omgaan met ongewenst gedrag en agressie van veiligheidstrainingen.nl gaat in op alle facetten van, de naam verklapt het al, ongewenst gedrag en agressie. Maar de belangrijkste winst is dat je goede handvatten krijgt om er goed mee om te gaan. Daarvoor ontwikkelen je medewekers zich echt. Niet alleen op hun werk, maar ook daarbuiten.

Individueel te volgen: Basistraining omgaan met ongewenst gedrag en agressie

Liever een groepstraining volgen? We bieden de volgende mogelijkheden aan:

Specifiek voor de branches: zorg, onderwijs, retail, beveiliging, bouw, logistiek of horeca
Blended: een combinatie van e-learning en een klassikale training

Trainingen ongewenst gedrag en omgaan met agressie

Vrijblijvende offerte aanvragen

Welke training ongewenst gedrag kan ik (of mijn medewerker) het beste volgen?

Als je nog geen training ongewenst gedrag hebt gehad, is de basistraining omgaan met ongewenst gedrag een goede start. Daarna kun je ook de herhalingstraining omgaan met ongewenst gedrag volgen.

Lees meer

Crisismanagement: 10 veelgehoorde excuses en waarom ze niet kloppen
Een crisis komt altijd onverwachts. Toch wachten veel organisaties tot het écht misgaat voordat ze werk maken van crisismanagement. “Het gebeurt hier toch niet.” “We hebben geen tijd.” “Daar zijn anderen voor.” Herkenbaar? Dan ben je niet de enige. Maar deze excuses zijn gevaarlijk en maken je organisatie extra kwetsbaar als het erop aankomt. We zetten de meest gehoorde redenen op een rij, en leggen uit waarom ze je juist nú aan het denken moeten zetten.
Weerstand tegen sociale veiligheid? 10 redenen ontkracht
In veel organisaties heerst nog steeds de gedachte dat sociale veiligheid vanzelfsprekend is of zelfs overdreven. "Daar moet je tegen kunnen" of "daar hebben wij geen budget voor". Deze uitspraken komen veel vaker voor dan we zouden willen. Maar sociale veiligheid is geen bijzaak. Het is essentieel voor het welzijn van medewerkers én een serieuze verplichting. De Arbowet stelt namelijk dat werkgevers verplicht zijn om een sociaal veilige werkomgeving te bieden. Maar waarom is er dan toch vaak weerstand om hier actief mee aan de slag te gaan? We ontkrachten de meest gehoorde redenen.
Microagressie op de werkvloer
Een opmerking met een glimlach. Een ‘grapje’ tussendoor. Een compliment dat geen compliment blijkt, of een vraag die aanvoelt als een oordeel. Microagressie is zelden grof of luid. Juist omdat het zo subtiel is, valt het vaak niet op en wordt het des te lastiger om er iets van te zeggen. Maar de impact? Die is er wel degelijk.
Oefenen in een crisisruimte: een veilige leeromgeving voor levensechte druk
In een crisissituatie kan elke seconde het verschil maken. Het vermogen om snel en doordacht te reageren, zonder paniek, is van cruciaal belang. Maar hoe weet je of jouw team echt voorbereid is op zo'n situatie? Het antwoord is simpel: door te oefenen. En niet zomaar oefenen, maar in een realistische, gecontroleerde omgeving. In een speciaal ingerichte crisisruimte kun je de druk ervaren die hoort bij een echte crisis. Dit maakt oefenen in een crisisruimte van onschatbare waarde. We delen hier 5 voordelen.
6 ontwikkelingen die invloed hebben op sociale veiligheid
Sociale veiligheid op de werkvloer is geen vast gegeven. De wereld verandert razendsnel en organisaties moeten meebewegen. Demografische ontwikkelingen, technologische innovaties en geopolitieke verschuivingen hebben allemaal impact op hoe we omgaan met veiligheid en welzijn op het werk. Welke trends spelen een rol en hoe kun je als organisatie hierop inspelen? We zetten een aantal ontwikkelingen kort en bondig voor jou op een rij!
Aanspreken op ongewenst gedrag: de rol van leidinggevenden
Een klant behandelt een medewerker denigrerend. Een leverancier zet op intimiderende wijze een collega onder druk. Of je receptionist krijgt ongevraagde ‘complimenten’ van een vaste bezoeker. Als leidinggevende heb je niet altijd invloed op het gedrag van derden, maar wél op hoe je hiermee omgaat. Hoe zorg je ervoor dat medewerkers zich veilig voelen op de werkvloer? En hoe grijp je in zonder de situatie te laten escaleren?
De-escalerend werken bij agressie: zo houd je de situatie onder controle
Agressie op de werkvloer komt vaker voor dan je denkt. Een klant die boos wordt omdat hij te lang moet wachten, een patiënt die gefrustreerd is over een behandeling, of een collega die zijn irritatie niet onder controle houdt. Vooral in sectoren als zorg (29,6%) en horeca (20%) krijgen medewerkers regelmatig te maken met ongewenst gedrag (NEA, 2023). Maar ook in andere sectoren zoals handel, onderwijs en bij de overheid ervaren werknemers ongewenst gedrag, variërend van frustratie-uitbarstingen tot verbale bedreigingen. Hoe ga je hiermee om zonder dat de situatie escaleert? Het antwoord ligt in de-escalerend handelen.
10 vormen van agressie op de werkvloer
Agressie op de werkvloer komt vaker voor dan je denkt. Een klant die scheldend de winkel verlaat, een collega die subtiel manipuleert of een leidinggevende die dreigt met ontslag als je niet doet wat hij wil; het zijn allemaal vormen van agressie. En niet alleen de vorm van agressie kan verschillen, maar ook de aard ervan. Daar kun je meer over lezen in ons artikel over frustratie agressie, witteboorden agressie en instrumentele agressie.
Hoe spreek je een collega aan op ongewenst gedrag?
Een veilige werkomgeving begint bij respectvol gedrag. Maar wat als een collega grensoverschrijdend of ongewenst gedrag vertoont? Denk aan kleinerende opmerkingen, ongepaste grappen, lastig gedrag of pesterijen. Veel mensen vinden het lastig om zoiets uit te spreken uit angst voor een negatieve reactie of het schaden van de werkrelatie. Het kan spannend zijn om dit gesprek aan te gaan. Toch is het belangrijk om het bespreekbaar te maken. Hoe pak je dit op een effectieve én respectvolle manier aan?